UNESCO tarafından paylaşılan, 13 Şubat tarihli 12. Dünya Radyo Günü için kaleme alınmış metni sizlerle paylaşıyoruz.
13 Şubat 2023 tarihinde kutlanacak olan 12. Dünya Radyo Günü'nün teması "Radyo ve Barış".
Barışın zıt anlamlısı olarak savaş, ülkeler veya bir ülke içindeki gruplar arasındaki silahlı çatışmayı ifade eder, ancak aynı zamanda medya anlatılarının çatışması anlamına da gelebilir. Anlatı, örneğin seçimlerin sert veya barışçıl gidişatına, geri dönen mültecilerin kabul edilip edilmeyeceğine, milliyetçi coşkunun artması veya dizginlenmesine ağırlık vererek belirli bir bağlamda gerilimi tırmandırabilir ya da barış koşullarını sürdürebilir.Radyo istasyonları, kamuoyunu bilgilendirirken ve haber yaparken kamuoyunu şekillendirir ve ulusal ve uluslararası durumları ve karar alma süreçlerini etkileyebilecek bir anlatı oluşturur.
Radyo çatışmayı körükleyebilir, ancak gerçekte, profesyonel radyo çatışmaları ve/veya gerilimleri yatıştırır, bunların tırmanmasını önler veya uzlaşma ve yeniden yapılanma tartışmalarını kolaylaştırır. Uzak veya yakın gerilim bağlamlarında, ilgili programlar ve bağımsız habercilik, olup bitenler hakkında delil toplayarak, vatandaşları bu konuda tarafsız ve gerçeğe dayalı bir şekilde bilgilendirerek, neyin tehlikede olduğunu açıklayarak ve toplumdaki farklı gruplar arasında diyaloga aracılık ederek sürdürülebilir demokrasi ve iyi yönetişimin temelini oluşturur.
…savaşlar insanların zihinlerinde başladığından, barışın korunması da insanların zihinlerinde inşa edilmelidir.
Bu nedenle bağımsız radyoya destek, barış ve istikrarın ayrılamaz bir parçası olarak görülmeli. 2023 Dünya Radyo Günü'nde UNESCO, bağımsız radyoyu çatışma önleme ve barış inşasının bir bileşeni olarak vurguluyor.
Çatışmaları Önleme ve Barışı İnşa Etmede Radyo
Radyo, barışın sağlanmasında ve tesis edilmesinde önemli bir oyuncu ve bir unsurdur. İvedi sorunları gündeme getirmek, hükümetin ve halkın dikkatini çekmesi gereken konuları öne çıkarmak radyonun gündem belirleyici görevinin ve sağladığı temel işlevlerin birer parçasıdır.
Özel radyo programları ve editoryal kararlarla, profesyonel radyo, potansiyel olarak şiddete dönüşmeden önce çatışmaların hem temel nedenlerini hem de tetikleyicilerini ele alır. Örneğin, soruna dayalı programlar, gazetecilik standartlarına uygun olarak çatışmanın altında yatan faktörlere ilişkin etkenleri keşfederek ve haberleştirerek toplumsal yetersizlikler, yapısal dengesizlikler, yoksulluk, kaynak ve kara anlaşmazlıklarına, yolsuzluğa ve silahlanmaya ışık tutmaya yardımcı olur. Radyonun editoryal içeriği, muhakeme hataları, artan propaganda, spesifik tartışmaların artması, belirli bölgelerde gerilimin tırmanması gibi potansiyel düşmanlık nedenleri konusunda da farkındalık yaratabilir. Gerilimleri veya çıkar çatışmalarını açıklığa kavuşturarak, yanlış anlamaları gidererek ve güvensizlik alanlarını belirleyerek alternatif bir çatışma çözüm yöntemi sağlar… Bu, nefretin, intikam arzusunun veya silahlanma isteğinin üstesinden gelmeye yardımcı olabilir.
Çatışmaların önlenmesine ve barışın inşasına katkıda bulunan radyo, flaş haberciliği değil radyo çalışanlarının vatandaşlara hesap verebilirliği, teyit, doğruluk, dengeli raporlama ve yayınlanan her haberin ve programın arkasındaki araştırmadır. Ticari, ideolojik veya siyasi etkiden kaçınmak, radyonun barışçıl rolünü güçlendirir. Ayrıca, radyo programcılarının çeşitli güçbirliği stratejileri, çağrılar, sözel programlar, dinleyici forumları vb. gibi katılımcı programlar ve formatlar aracılığıyla bir diyalog kültürünü güçlendirir ve anlaşmazlıklar da dahil olmak üzere üstü örtük kalmış konuların canlı yayında demokratik bir şekilde tartışılması için fırsatlar yaratır.
Böylelikle bağımsız radyoculuk demokrasiyi kuvvetlendirir ve sürdürülebilir barışın temelini oluşturur. Bu nedenle bağımsız radyo çatışma önleme ve barış inşası girişimlerine daha sık dahil edilmeli ve medya desteğinin açıkça odak noktası olmalıdır.
Bağımsız Radyoya Destek
Radyonun habercilik standartlarını ve kapasitesini artırmanın barışa yapılan bir yatırım olarak görülmesi gerektiği, radyonun topluma sunduğu hizmetlerin tarihinden rahatça anlaşılmaktadır. Destek, bir sektör olarak radyoya acil durum finansmanı veya yapısal yardım, yeterli mevzuat ve düzenlemenin teşviki, radyo çoğulculuğunun ve çeşitliliğinin teşviki, radyo bağımsızlığının korunması, karşılanabilir vergilerin veya genel mali uygulanabilirliğin kolaylaştırılması vb. çeşitli şekillerde sağlanabilir.
Aksi takdirde radyonun, kasıtlı veya kasıtsız olarak, kırılgan yayın politikası, belirli siyasi liderliğe veya mülk sahipliğine, sansür, gözaltı, otosansür, terörle mücadele yasaları ve organize suç yoluyla çatışma dinamiklerine katkıda bulunma riski vardır…
Bağımsız radyoya verilen desteğin artması, barış için ne kadar önemli olduklarının farkına varılarak yapılmalı ve hemen şimdi gerçekleşmelidir.
Çeviren: Miyase Çelen
